Wat is NEN 3140? Mensen die werken met elektrische apparatuur zijn er ongetwijfeld mee bekend, vooral NEN 3140 keurmeesters.
Wat is NEN 3140?
NEN 3140 is een specifieke norm gericht is op het veilig beheren, gebruiken en onderhouden van elektrische installaties binnen laagspanningsnetwerken (tot 1000V wisselspanning en 1500V gelijkspanning). De norm stelt eisen om de veiligheid van werknemers, installateurs en gebruikers te waarborgen en speelt een cruciale rol in het minimaliseren van elektrische gevaren zoals elektrocutie en brand. Naleving van deze norm is niet alleen een kwestie van goede praktijk, maar ook een wettelijke verplichting voor bedrijven om te voldoen aan de Arbowet.
De Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) legt de verantwoordelijkheid voor een veilige werkomgeving bij de werkgever. Dit omvat ook de verantwoordelijkheid voor veilige elektrische installaties en arbeidsmiddelen. Hier komt NEN 3140 in beeld, die specifieke richtlijnen biedt voor het veilig werken aan, met, en nabij elektrische installaties. De wet verplicht werkgevers om ervoor te zorgen dat alle elektrische installaties veilig zijn en dat medewerkers de juiste opleiding en instructies krijgen om veilig te werken.
Naast de Arbowet zijn er ook andere relevante wet- en regelgeving, zoals het Bouwbesluit, die indirect verwijzen naar de naleving van normen zoals NEN 3140 om te voldoen aan de wettelijke eisen.
Kernaspecten van NEN 3140
Inspectie en Onderhoud:
Een van de kerncomponenten van NEN 3140 is de eis voor regelmatige inspecties en onderhoud van elektrische installaties. Dit omvat zowel visuele inspecties als metingen en testen om de staat van de installaties te controleren. Deze inspecties moeten worden uitgevoerd door een daartoe bevoegde persoon, vaak aangeduid als een ‘vakbekwaam persoon’. Bij de inspecties wordt gekeken naar zaken zoals isolatieweerstand, aardingssystemen, en de integriteit van de installatiecomponenten.
Opleiding en Bekwaamheid:
Medewerkers die werken aan of met elektrische installaties moeten voldoende opgeleid zijn. Dit betekent dat zij de risico’s van het werken met elektriciteit begrijpen en weten hoe ze veilig kunnen werken. NEN 3140 benadrukt het belang van opleiding en biedt richtlijnen voor de noodzakelijke kennis en vaardigheden die een werknemer moet hebben om als ‘vakbekwaam persoon’ of ‘werkverantwoordelijke’ te worden aangemerkt.
Werkprocedures:
De norm schrijft ook voor hoe werkzaamheden aan elektrische installaties moeten worden uitgevoerd. Dit omvat bijvoorbeeld het spanningsloos maken van installaties voordat eraan gewerkt wordt, het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s), en het volgen van specifieke werkvergunningen en procedures. Het doel hiervan is om de kans op elektrische schokken, brand of andere incidenten te minimaliseren.
Documentatie en Registratie:
Een belangrijk aspect van NEN 3140 is het bijhouden van een gedetailleerde administratie van alle inspecties, onderhoudswerkzaamheden, en incidenten. Deze documentatie is niet alleen essentieel voor het waarborgen van de veiligheid, maar kan ook dienen als bewijs van naleving in geval van inspecties door de Arbeidsinspectie of bij juridische kwesties.
Wat is een NEN 3140 keuring?
Om aan te tonen dat elektrische apparatuur aan de NEN 3140 eisen voldoet, dient een periodieke NEN 3140 keuring plaats te vinden. Tijdens deze keuring bepaalt een NEN 3140 keurmeester, die daartoe bevoegd. Is dit het geval, dan wordt een NEN 3140 keuringssticker aangebracht. Deze sticker bewijst dat het apparaat de keuring heeft doorstaan (en wanneer) en tot wanneer deze keuring geldig is.
NEN 3140 stelt niet alleen eisen aan elektrische installaties, maar ook aan medewerkers die hieraan willen werken. Het gaat hierbij om het werken aan de apparatuur, bijvoorbeeld voor onderhoud, reparatie of het vervangen van onderdelen. Voor medewerkers geldt een NEN 3140 VOP (Voldoende Onderricht Persoon) of NEN 3140 VP (Vakbekwaam Persoon) certificering. Een medewerker met een VOP certificaat mag onder begeleiding van een medewerker met een VP certificaat werkzaamheden aan elektrische installaties uitvoeren. Een medewerker met een VP certificaat mag dit zelfstandig doen.
Veranderingen en Actualisatie
NEN 3140 is geen statisch document; de norm wordt periodiek herzien om bij te blijven met 1technologische ontwikkelingen, nieuwe inzichten in veiligheid, en veranderingen in de wetgeving. Dit betekent dat bedrijven die onder NEN 3140 vallen, hun procedures en installaties regelmatig moeten evalueren en updaten om aan de nieuwste eisen te voldoen.
Een recente aanpassing is bijvoorbeeld de nadruk op energie-efficiëntie en de integratie van hernieuwbare energiebronnen in bestaande installaties. Deze veranderingen brengen nieuwe uitdagingen en risico’s met zich mee, waarvoor aanvullende maatregelen en inspecties noodzakelijk kunnen zijn.
Risico's niet-naleving
Niet naleven van NEN 3140 kan ernstige gevolgen hebben. Naast het directe risico van letsel of overlijden door elektrische ongevallen, kunnen bedrijven te maken krijgen met juridische aansprakelijkheid, reputatieschade, en financiële verliezen. Bij incidenten waarbij blijkt dat de NEN 3140 niet is nageleefd, kunnen verzekeringsmaatschappijen ook besluiten om geen uitkering te doen, wat de financiële schade nog verder kan vergroten. Denk hierbij aan ook aan boetes of aansprakelijkheidsclaims bij ongevallen.
NEN 3140 is dan ook in het leven geroepen om de veiligheid op de werkvloer te vergroten. Het dient ter bevordering van de veiligheid en fungeert ook als controle-instrument. Doet zich een calamiteit voor, dan kan middels de NEN 3140 worden aangetoond dat aan alle eisen is voldaan. Dit is belangrijk voor bijvoorbeeld verzekeraars.
Conclusie
NEN 3140 is van belang voor de veiligheid van iedereen die werkt met of in de buurt van elektrische installaties. Door de norm te volgen, kunnen bedrijven niet alleen voldoen aan hun wettelijke verplichtingen, maar ook bijdragen aan een veilige en gezonde werkomgeving. Regelmatige inspecties, het up-to-date houden van kennis en vaardigheden, en het zorgvuldig documenteren van alle werkzaamheden zijn sleutels tot naleving en veiligheid. Bedrijven moeten alert blijven op veranderingen in de norm en proactief handelen om hun installaties en werkwijzen voortdurend te verbeteren.
Hoe krijg je een NEN 3140 certificaat?
Middels een NEN 3140 cursus kun je het NEN 3140 certificaat behalen. Zowel voor het VP als het VOP certificaat is er een basiscursus en een herhalingscursus. Net zoals de keuring voor elektrische installaties geldt voor medewerkers dat het certificaat beperkt geldig is: drie jaar. Zoals een apparaat alleen een nieuwe NEN 3140 keuringssticker mag krijgen wanneer deze een nieuwe keuring doorkomt, mag een medewerker alleen werkzaamheden uitvoeren zolang zijn/haar certificaat geldig is. Bij ARBO centrum kun je een NEN-cursus volgen.